Dijital okuryazarlık bireyler için hayati öneme sahip! Yanıltıcı ve güvenilmez bilgi salgını var

Dijital okuryazarlığın en değerli fonksiyonlarından birinin hakikat bilgiye nereden, hangi kaynaktan ulaşabileceğine dair bireylere farkındalık kazandırması olduğunu anlatan Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısmı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Gül Esra Atalay, sosyal medya mecralarının ağır bir biçimde kullanılmasıyla toplumda adeta aldatıcı ve güvenilmez bilgi salgını olduğunu belirterek, bu salgından korunmak ya da en az hasarla kurtulmak için kullanıcıların sahip olması gereken bir dizi prensip mevcut olduğunu lisana getirdi. Doç. Dr. Atalay, “İçeriği oluşturan kişi ya da şahısların uzmanlığı, kaynağın yayınlandığı platformun güvenilirliği sorgulanmalı. Tekrar kaynakta sunulan ispatlar, görseller, atıflar farklı kaynaklardan denetim edilerek eleştirel bir süzgeçten geçirilmeli. Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak, aldatıcı yahut yanılgılı bilgilere maruz kalmayı önlemek açısından son derece değerlidir.” dedi. 

Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay, dijital okuryazarlığının değerine işaret ederek, teknolojinin süratle gelişmesi ile bilgiye erişimin büyük ölçüde dijital teknolojiler aracılığıyla sağlanmaya başlandığını ve hayatlarımızın birçok alanının dijital teknolojilerle birebir bağlı hale geldiğini anlattı.

Dijital okuryazarlık, dijital platformlardaki güvenlik ve saklılığa dair farkındalığı artırır

“Dijital okuryazarlık günümüzde bireyler için hayati bir değere sahiptir” diyen Doç. Dr. Atalay, dijital okuryazarlığın çeşitli dijital kaynaklardan bilgi edinebilme, bu bilgileri eleştirel bir biçimde kıymetlendirme, dijital teknolojilerle tesirli irtibat kurma ve teknolojik araçları tesirli bir biçimde kullanma yetileri olarak tanımlanabileceğini anlattı.

Doç. Dr. Atalay, şöyle devam etti:

“Bu marifetler sayesinde bireyler, internet üzerinden süratli ve geniş bir bilgi yelpazesine erişebilirler. Lakin bu bilgi bolluğu içinde, aldatıcı yahut düşük kaliteli bilgilerle de müsabaka riski bulunmaktadır. Dijital okuryazarlık mahareti bu noktada çok değerlidir. Zira bireyleri bu çeşit bilgileri ayırt etme ve eleştirel bir perspektiften kıymetlendirme konusunda donatır. Dijital okuryazarlık, dijital platformlardaki güvenlik ve saklılığa dair farkındalığı artırır. Bireyler, dijital okur müelliflik eğitimi aldıklarında şahsî bilgilerini muhafaza, çevrimiçi tehditleri tanıma ve dijital güvenlik tedbirlerini alma konusunda daha şuurlu davranırlar.”

Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak yanılgılı bilgilere maruz kalmayı önler

Doç. Dr. Atalay, dijital dünyada çok sayıda içerik var olduğunu lakin bu içeriklerin hepsinin gerçek ve yararlı bilgi içermediğini de kaydederek, dijital okuryazarlığın fonksiyonları hakkında bilgi verdi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Dijital okuryazarlığın en kıymetli fonksiyonlarından biri yanlışsız bilgiye nereden, hangi kaynaktan ulaşabileceğine dair bireylere farkındalık kazandırmasıdır. Rastgele bir kaynağın doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmeden evvel kaynağı eleştirel bir gözle incelemek gerekiyor. Kelam konusu içeriği oluşturan kişi ya da şahısların uzmanlığı, kaynağın yayınlandığı platformun güvenilirliği sorgulanmalı. Yeniden kaynakta sunulan deliller, görseller, atıflar farklı kaynaklardan denetim edilerek eleştirel bir süzgeçten geçirilmeli. Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak, aldatıcı yahut yanlışlı bilgilere maruz kalmayı önlemek açısından son derece kıymetli. Bilhassa toplumsal medya mecralarında karşılaşılan içeriklere karşı çok daha kuşkucu yaklaşmak kural.”

Sosyal medya platformlarında içerik neredeyse kontrolsüz bir biçimde yayımlanıyor 

“İlgi cazibeli bir içeriğin doğrulanmadan, eleştirel bir süzgeçten geçirilmeden paylaşılması, çoğaltılması yanlış bilgi ve dezenformasyonun yayılmasına hizmet ediyor. Zira toplumsal medya platformları kullanıcı üretimi içeriğe dayanan ve her isteyenin basitçe hesap açarak istediği içeriği neredeyse kontrolsüz halde yayımlayabildiği mecralar. Gazete ya da televizyon üzere klâsik medya araçlarında yer alan kontrol ve editörlük süreçleri toplumsal medyada bulunmuyor. Bu açıdan, dijital okur-yazarlık marifetleri toplumsal medyayı verimli, tesirli ve ziyana uğramadan kullanmak için son derece gerekli.”

Sosyal medya mecralarının ağır kullanımı güvenilmez bilgi salgınına neden oldu

Dijital okuryazarlık ve medya okuryazarlığının dijital medya okuryazarlığı kavramında kesiştiğini anlatan Doç. Dr. Atalay, şunları söz etti:

“Medya okuryazarlığı kavramının bugün dijital medya teknolojilerinin kullanımına ve tüketimine hâkim olmayı da kapsayan biçimde geniş bir perspektiften ele alındığını söyleyebiliriz. Toplumsal medya mecralarının ağır bir formda kullanılmasıyla toplumda adeta aldatıcı ve güvenilmez bilgi salgını olduğunu biliyoruz. Bu salgından korunmak ya da en az hasarla kurtulmak için kullanıcılar olarak bizlerin sahip olması gereken bir dizi prensip mevcut. Dijital medyadan ulaştığımız ilgi alımlı, şaşırtan, dehşete sürükleyen her bilgiye kuşkuyla yaklaşmalıyız. Eleştirel düşünme son derece kıymetli. Kıymetli gördüğümüz, niyetlerimize, davranışlarımıza ve hayatımıza tesir edecek içerikleri kesinlikle birden çok kaynaktan doğrulamak gerekiyor. Bilhassa bu cins içerikleri tekrar paylaşıma sokmadan evvel iki sefer denetim etmeliyiz.”

Sosyal medya kullanımı için dijital okuryazarlık marifetleri şart

Dijital okuryazarlığın, dijital platformlarda nasıl içerik oluşturulacağını bilmenin değerine de vurgu yapan Doç. Dr. Atalay, dijital dünyanın nezaket kurallarına hakim olan bireylerin dijital platformlarda daha tesirli bir halde irtibat kurduklarını, dijital medya yoluyla kurulan toplumsal alakalarda de makul nezaket ve davranış kurallarına uyulmazsa olumsuz bir imaj çizilebileceğini ve bağların bundan ziyan görebileceğini unutmamak gerektiğini belirtti.

Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay kelamlarını şöyle tamamladı: “Sosyal medya kullanımı için dijital okuryazarlık hünerleri son derece gerekli. Bilhassa yanlışsız ve pahalı içeriği tespit etmek için bu platformların tabiatını güzel bilmek ve buralarda karşılaşılan her bilginin gerçeği yansıtmayabileceğini, tanınmış, ünlü, kıymetli biri tarafından yapılıyor üzere görünen açıklamaların verilen bilgilerin geçersiz hesap kaynaklı olabileceğini akılda tutmak gerekiyor. Bu yıl yaşanan Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketi sırasında toplumsal medyada şahit olduğumuz üzere, kıymetli ve önemli kurumlardan yapılan açıklamalarmış üzere lanse edilen paylaşımlar insanları güç durumlara düşürdü, yardım çalışmalarının yanlış yönlendirilmesine, gecikmesine neden oldu. Münasebetiyle bir kere daha tekrar etmek gerekirse, toplumsal medya kelam konusu olduğunda şüpheciliği elden bırakmamak ve kaynağın doğruluğunu, paylaşımdaki görsellerin bahsi geçen mevzu, bölge, ya da bireylerle bağlantılı olup olmadığını denetim etmek gerekiyor.” 

Dijital okuryazarlığın en değerli fonksiyonlarından birinin hakikat bilgiye nereden, hangi kaynaktan ulaşabileceğine dair bireylere farkındalık kazandırması olduğunu anlatan Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısmı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Gül Esra Atalay, sosyal medya mecralarının ağır bir halde kullanılmasıyla toplumda adeta aldatıcı ve güvenilmez bilgi salgını olduğunu belirterek, bu salgından korunmak ya da en az hasarla kurtulmak için kullanıcıların sahip olması gereken bir dizi prensip mevcut olduğunu lisana getirdi. Doç. Dr. Atalay, “İçeriği oluşturan kişi ya da şahısların uzmanlığı, kaynağın yayınlandığı platformun güvenilirliği sorgulanmalı. Yeniden kaynakta sunulan ispatlar, görseller, atıflar farklı kaynaklardan denetim edilerek eleştirel bir süzgeçten geçirilmeli. Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak, aldatıcı yahut yanılgılı bilgilere maruz kalmayı önlemek açısından son derece kıymetlidir.” dedi. 

Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay, dijital okuryazarlığının ehemmiyetine işaret ederek, teknolojinin süratle gelişmesi ile bilgiye erişimin büyük ölçüde dijital teknolojiler aracılığıyla sağlanmaya başlandığını ve hayatlarımızın birçok alanının dijital teknolojilerle birebir bağlantılı hale geldiğini anlattı.

Dijital okuryazarlık, dijital platformlardaki güvenlik ve kapalılığa dair farkındalığı artırır

“Dijital okuryazarlık günümüzde bireyler için hayati bir kıymete sahiptir” diyen Doç. Dr. Atalay, dijital okuryazarlığın çeşitli dijital kaynaklardan bilgi edinebilme, bu bilgileri eleştirel bir halde kıymetlendirme, dijital teknolojilerle tesirli bağlantı kurma ve teknolojik araçları tesirli bir formda kullanma yetileri olarak tanımlanabileceğini anlattı.

Doç. Dr. Atalay, şöyle devam etti:

“Bu hünerler sayesinde bireyler, internet üzerinden süratli ve geniş bir bilgi yelpazesine erişebilirler. Lakin bu bilgi bolluğu içinde, aldatıcı yahut düşük kaliteli bilgilerle de müsabaka riski bulunmaktadır. Dijital okuryazarlık hüneri bu noktada çok kıymetlidir. Zira bireyleri bu çeşit bilgileri ayırt etme ve eleştirel bir perspektiften kıymetlendirme konusunda donatır. Dijital okuryazarlık, dijital platformlardaki güvenlik ve saklılığa dair farkındalığı artırır. Bireyler, dijital okur müelliflik eğitimi aldıklarında şahsî bilgilerini muhafaza, çevrimiçi tehditleri tanıma ve dijital güvenlik tedbirlerini alma konusunda daha şuurlu davranırlar.”

Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak yanlışlı bilgilere maruz kalmayı önler

Doç. Dr. Atalay, dijital dünyada çok sayıda içerik var olduğunu lakin bu içeriklerin hepsinin gerçek ve yararlı bilgi içermediğini de kaydederek, dijital okuryazarlığın fonksiyonları hakkında bilgi verdi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Dijital okuryazarlığın en kıymetli fonksiyonlarından biri hakikat bilgiye nereden, hangi kaynaktan ulaşabileceğine dair bireylere farkındalık kazandırmasıdır. Rastgele bir kaynağın doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmeden evvel kaynağı eleştirel bir gözle incelemek gerekiyor. Kelam konusu içeriği oluşturan kişi ya da bireylerin uzmanlığı, kaynağın yayınlandığı platformun güvenilirliği sorgulanmalı. Tekrar kaynakta sunulan ispatlar, görseller, atıflar farklı kaynaklardan denetim edilerek eleştirel bir süzgeçten geçirilmeli. Birden fazla kaynaktan doğrulama yapmak, aldatıcı yahut yanılgılı bilgilere maruz kalmayı önlemek açısından son derece kıymetli. Bilhassa toplumsal medya mecralarında karşılaşılan içeriklere karşı çok daha kuşkucu yaklaşmak koşul.”

Sosyal medya platformlarında içerik neredeyse kontrolsüz bir biçimde yayımlanıyor 

“İlgi alımlı bir içeriğin doğrulanmadan, eleştirel bir süzgeçten geçirilmeden paylaşılması, çoğaltılması yanlış bilgi ve dezenformasyonun yayılmasına hizmet ediyor. Zira toplumsal medya platformları kullanıcı üretimi içeriğe dayanan ve her isteyenin kolay kolay hesap açarak istediği içeriği neredeyse kontrolsüz formda yayımlayabildiği mecralar. Gazete ya da televizyon üzere klasik medya araçlarında yer alan kontrol ve editörlük süreçleri toplumsal medyada bulunmuyor. Bu açıdan, dijital okur-yazarlık maharetleri toplumsal medyayı verimli, tesirli ve ziyana uğramadan kullanmak için son derece gerekli.”

Sosyal medya mecralarının ağır kullanımı güvenilmez bilgi salgınına neden oldu

Dijital okuryazarlık ve medya okuryazarlığının dijital medya okuryazarlığı kavramında kesiştiğini anlatan Doç. Dr. Atalay, şunları tabir etti:

“Medya okuryazarlığı kavramının bugün dijital medya teknolojilerinin kullanımına ve tüketimine hâkim olmayı da kapsayan halde geniş bir perspektiften ele alındığını söyleyebiliriz. Toplumsal medya mecralarının ağır bir halde kullanılmasıyla toplumda adeta aldatıcı ve güvenilmez bilgi salgını olduğunu biliyoruz. Bu salgından korunmak ya da en az hasarla kurtulmak için kullanıcılar olarak bizlerin sahip olması gereken bir dizi prensip mevcut. Dijital medyadan ulaştığımız ilgi cazibeli, şaşırtan, dehşete sürükleyen her bilgiye kuşkuyla yaklaşmalıyız. Eleştirel düşünme son derece kıymetli. Değerli gördüğümüz, kanılarımıza, davranışlarımıza ve ömrümüze tesir edecek içerikleri kesinlikle birden çok kaynaktan doğrulamak gerekiyor. Bilhassa bu tıp içerikleri tekrar paylaşıma sokmadan evvel iki sefer denetim etmeliyiz.”

Sosyal medya kullanımı için dijital okuryazarlık hünerleri şart

Dijital okuryazarlığın, dijital platformlarda nasıl içerik oluşturulacağını bilmenin değerine de vurgu yapan Doç. Dr. Atalay, dijital dünyanın nezaket kurallarına hakim olan bireylerin dijital platformlarda daha tesirli bir formda irtibat kurduklarını, dijital medya yoluyla kurulan toplumsal bağlarda de muhakkak nezaket ve davranış kurallarına uyulmazsa olumsuz bir imaj çizilebileceğini ve bağlantıların bundan ziyan görebileceğini unutmamak gerektiğini belirtti.

Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay kelamlarını şöyle tamamladı: “Sosyal medya kullanımı için dijital okuryazarlık hünerleri son derece gerekli. Bilhassa yanlışsız ve bedelli içeriği tespit etmek için bu platformların tabiatını âlâ bilmek ve buralarda karşılaşılan her bilginin gerçeği yansıtmayabileceğini, tanınmış, ünlü, kıymetli biri tarafından yapılıyor üzere görünen açıklamaların verilen bilgilerin geçersiz hesap kaynaklı olabileceğini akılda tutmak gerekiyor. Bu yıl yaşanan Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketi sırasında toplumsal medyada şahit olduğumuz üzere, değerli ve önemli kurumlardan yapılan açıklamalarmış üzere lanse edilen paylaşımlar insanları güç durumlara düşürdü, yardım çalışmalarının yanlış yönlendirilmesine, gecikmesine neden oldu. Münasebetiyle bir kere daha tekrar etmek gerekirse, toplumsal medya kelam konusu olduğunda şüpheciliği elden bırakmamak ve kaynağın doğruluğunu, paylaşımdaki görsellerin bahsi geçen bahis, bölge, ya da bireylerle alakalı olup olmadığını denetim etmek gerekiyor.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı